Freelancejournalist Claudia Ruigendijk (31) heeft last van faalangst. En wat ze tot nu toe ook probeerde om er vanaf te komen, het wilde niet baten. Daarom besluit ze haar probleem voor eens en altijd goed aan te pakken: onder hypnose.

Bij elk artikel begint het weer van voor af aan. In mijn joggingbroek struin ik mijmerend door de woonkamer, steek de zoveelste peuk op, ga mijn nagels lakken, de vaatwasser uitruimen, de was opvouwen: alles om maar niet achter mijn laptop te hoeven zitten. Want stel dat mijn opdrachtgever dit stuk waar ik uren van mijn kostbare tijd in heb gestopt, niet goed genoeg vindt? Volgende keer beter, zullen de meeste mensen denken. Maar ik niet. Ik peins net zo lang tot de deadline bijna is verstreken en tik dan in sneltreinvaart mijn stukken in elkaar. Ja, die deadline haal ik wel. Alleen weet niemand dat ik daarvoor uren, soms dagen in een hevige strijd met mezelf verkeer.

Achteraf blijkt dat ik zelden tot nooit een goede reden had om me zo druk te maken. Waarom doe ik het dan toch steeds? ‘Omdat je een perfectionist bent’, heeft een psycholoog mij ooit  verteld toen ik nog een puber was en tijdens elk proefwerk al mijn nagels opvrat. ‘Komt voort uit onzekerheid’.

Allemaal leuk en aardig, maar waar komt die dan vandaan? Iets zegt me dat mijn vader er wel eens iets mee te maken zou kunnen hebben. Die was er namelijk nooit. En als-ie er was, dan was-ie straal bezopen. Maar ja, dat verklaart hooguit dat ik zelf een man uitkoos met net zoveel borsthaar als hij. Dat schijnt een vadercomplex met je te kunnen doen. Mijn moeder brengt me ook niet veel verder, want zelfs al was ik vuilnisvrouw, dan was ze nog trots op mij. En nee, ik heb geen broers of zussen tegen wie ik op moet boksen. Ik ben enig kind.

 Goed, mijn zelfreflectie reikt duidelijk maar tot zover. Hoog tijd dus om het grondiger aan te pakken. Want ook al kan ik best met mijn faalangst leven, na elke gehaalde deadline kun je me opvegen. Misschien heb ik de dieperliggende oorzaak voor mijn onzekerheid wel zo goed verstopt, dat ik die onmogelijk eigenhandig boven water kan toveren.

Trance

Hypnose zou dan zomaar mijn verlossing kunnen betekenen, tipte een vriendin. Zij gunde een hypnotherapeut onlangs een kijkje in de beerput van haar ziel en dartelt sindsdien weer vrolijk rond. Het proberen waard dus. Al klinkt het toch een beetje eng – ik stel me zo voor dat de therapeut mij met een van links naar rechts slingerende pendule in een diepe staat van onderbewustzijn brengt waarna hij mij zomaar alles kan vragen en ik zonder blikken of blozen mijn diepste geheimen met hem deel.

Die angst blijkt ongegrond. In werkelijkheid is hypnose een gesprekstechniek die je in trance, oftewel in hoge staat van concentratie brengt, vertelt Frans Peeters, de hypnotherapeut die mij gaat helpen. Peeters: ‘En juist voor iets als faalangst is hypnose bijzonder effectief. De oorzaak van angst kun je je meestal niet bewust herinneren, omdat die heel ver teruggaat. Vaak is het een pijnlijk, traumatisch voorval, dat je je ook liever niet herinnert.’

In tegenstelling tot veel andere therapievormen, kun je onder hypnose via je onderbewustzijn terug naar dat pijnlijke voorval en het – onder toezicht van een therapeut - opnieuw beleven. Dat doe je net zolang tot je ernaar kunt kijken alsof je naar een film kijkt. Daardoor word je gedesensitiseerd - er ongevoelig voor gemaakt - en kun je er afstand van nemen.

Daarna begint het echte werk: change history, waarin je het voorval meerdere keren ‘overdoet’. Je gaat het anders aanpakken, steeds beter, zodat het filmpje alsmaar mooier wordt. Daarbij haalt je brein een trucje met je uit: dat wist je oude reactie op de traumatische gebeurtenis en vervangt die door de nieuwe, onder hypnose aangeleerde reactie. Gelukkig maakt het je hersenen niets uit dat die reactie niet echt gebeurd is; die doen gewoon alsof dat wel zo is.

Strandwandeling

De eerste sessie oefenen we alleen, want trance is even wennen. Ik mag achterover leunen in mijn stoel, mijn ogen dichtdoen en ontspannen. Dan begint Peeters te praten: ‘Je zit lekker onderuit in je stoel, met je ogen dicht, heerlijk ontspannen.’ ‘Zo begint het’, vertelt hij later. ‘Ik zeg iets waar jouw bewustzijn niets tegenin kan brengen. Daarmee schakelt het kritisch vermogen van je bewustzijn een klein beetje terug en staat je onderbewustzijn al open voor suggesties.’

 Ik moet me voorstellen dat ik zuivere, witte lucht inadem die ik vervolgens door mijn hele lichaam stuur. ‘Je voelt ‘m via je neus naar je bovenarmen en onderarmen glijden en terug, naar je buik en zo naar beneden, tot in je tenen. Ja, adem maar diep in en uit. Goed zo.’

Ik hoor mezelf denken: wanneer komt het nu? Of zou dit het al zijn? Ik hoor niets meer om mij heen, behalve Peeters’ kalme stem. De tsjirpende vogeltjes in de tuin, de auto’s die voorbij rijden, alsof ze er nooit geweest zijn. Maar dat realiseer ik me maar al te goed, alsof mijn bewustzijn tegen me zegt: ‘Claudia, doe niet zo achterlijk, je krijgt me echt niet uitgeschakeld!’

Maar ik zet door. Peeters laat me een denkbeeldige strandwandeling maken en ik voel mijn haren wapperen in de wind die al mijn negatieve gedachten wegblaast. Ik voel me sterk. Peeters fluistert me in: ‘Dat gevoel zetten we vast in je rechterhand. Vanaf nu hoef je alleen nog maar je vuist te ballen en dan komt dat sterke gevoel terug.’ Daarna brengt Peeters me terug tot de orde van de dag. Ik ben fris en wakker. En als ik mijn rechtervuist bal, voel ik mezelf groeien in mijn stoel. Ja, hier kan ik best aan wennen.

Lange gang

De volgende sessie ben ik klaar voor de zoektocht naar de oorzaak van mijn faalangst. Net als de eerste keer adem ik de zuivere lucht in en uit, waarna ik de werkelijkheid langzaam voel wegglijden. Ik moet me een lange gang inbeelden, met aan weerskanten deuren met daarop jaartallen, terugtellend vanaf 2011. Dan mag ik gaan lopen, net zolang tot ik de deur tegenkom met het jaar waarin ik denk dat er iets gebeurd is wat mijn faalangst veroorzaakt heeft. Peeters belooft dat mijn onderbewustzijn vanzelf op het juiste moment stopt. 2010, 2009... nee, verder terug. 1999, 1998, 1997...nog verder... 1989...en verder.

1983. Ik sta stil, open de deur en zie mezelf als driejarig meisje op een grasveld spelen met mijn jeugdvriendinnetje Katie. Er staat een grote boom. Mijn moeder en Tineke, Katies moeder, zijn er ook. Plotseling staat Katie op en klimt razendsnel de boom in. Ik wil ook, maar haak bij de onderste tak al af. Hoogtevrees. ‘Geeft niets schatje’, zegt mijn moeder. ‘Aanstelster!’, roept Tineke, terwijl ze in een bulderend gelach uitbarst.

Dan bekruipt me dat nare gevoel weer: Katie durfde alles en ik durfde niets. Dat maakte mij minderwaardig, een minkukel, in de ogen van Tineke. Ik begin te huilen. En zie daar de oorzaak voor mijn diepgewortelde onzekerheid, die later – vermoedelijk uit zelfbescherming -  is omgeslagen in faalangst en werkontwijkend gedrag. Want als je iets niet doet, dan kun je er simpelweg ook niet in falen.

Geschiedenis herschrijven

Tijd voor change history, want dit ogenschijnlijk weinig noemenswaardige voorval heeft tot op de dag van vandaag een behoorlijke impact op mijn gehele functioneren. Ik mag mijn rechtervuist weer ballen en die sterkte, grote ik die tevoorschijn komt, door de deur van 1983 naar binnen sturen om de reactie van mijn kleine ik te corrigeren. Als een soort grote zus neem ik mijn driejarige ik op schoot en zeg: ‘Tineke is erg onzeker en reageert dat af op jou. Daar moet je je niets van aantrekken, want je bent prima zoals je bent’. Dan werpt mijn grote ik Tineke nog even een vernietigende blik toe en trekt voldaan de deur achter zich dicht. Klaar.

Peeters begint langzaam terug te tellen: ‘Vijf. Je loopt door dezelfde gang terug, richting 2011. Bij vier hoor je de vogeltjes weer fluiten. Vier. Drie. Nu voel je je armen en benen weer. Beweeg ze maar. Goed zo. Twee. Je kunt je ogen openen. Eén. Hoe voel je je?’

Ik voel me zelfverzekerd en sterk. Maar hoe is het mogelijk dat Tineke, of all people, verantwoordelijk is voor mijn onzekerheid? Peeters: ‘Dat zie je vaak, dat het traumatische voorval heel klein is en niets voorstelt in de ogen van je bewuste, volwassen zelf. Maar op zo’n jonge leeftijd ben je heel kwetsbaar, dan worden je hersenen geprogrammeerd voor later. Dit soort dingen glippen dan zo naar binnen en daar kun je de rest van je leven last van hebben.’ Vanaf nu dus niet meer, hoop ik vurig.

Een maand later 

Na de sessie een tijdje te hebben laten bezinken, kan ik pas goed beoordelen of het echt heeft geholpen. En dat heeft het wel degelijk. Mijn faalangst heeft plaatsgemaakt voor gezonde spanning. Een gek idee, dat ik tot voor kort zo bang was om mezelf en vooral anderen teleur te stellen. Fouten maken is helemaal zo erg niet, dat heb ik wel geleerd. Sterker nog: diep van binnen geloof ik dat nu ook. Alsof mijn hersenen opnieuw geprogrammeerd zijn.

Dus kruip ik sindsdien bij elke opdracht direct achter mijn laptop, bal mijn rechtervuist, adem diep in en uit en begin dan te schrijven. Toegegeven, ik wil nog steeds graag horen dat ik goed werk lever. Alleen houd ik me daar niet langer de godganse dag mee bezig. Mijn faalangst heeft dus plaatsgemaakt voor een nieuw probleem: ik heb ineens tijd over. Ach ja, het is ook nooit goed.

Om privacyredenen zijn de namen van de mensen die in de hypnose naar boven kwamen, gefingeerd.

5 feiten over hypnose

• Hypnotherapie kan helpen bij angsten, stress, trauma’s, maar ook bij lichamelijke klachten, zoals nek- en rugklachten.
• Hoeveel sessies je nodig hebt, hangt af van je hulpvraag. Een eenmalig trauma kan al met drie sessies verholpen zijn; bij een jarenlang trauma zijn soms maanden nodig.
• Iedereen kan gehypnotiseerd worden. De ene persoon heeft er wel meer aanleg voor dan de ander.
• Hypnose is pas sinds 2003 een wetenschappelijk erkende zelfstandige therapievorm binnen de Europese Associatie voor Psychotherapie.
• Na een hypnose kun je je nog herinneren wat je hebt gezien, gezegd en gedaan. Het is namelijk onmogelijk om je bewustzijn volledig uit te schakelen. En een therapeut kan dus nooit iets doen wat jij niet wil.

Meer informatie over hypnotherapie vind je op:
www.NGVH.nl (link hypnotherapie), www.Nvvh.com en www.hypnose.nl

Meer over journaliste Claudia Ruigendijk en haar artikelen vind je op:
www.claudiaruigendijk.nl

Reïncarnaties of overgeërfde trauma's

Brief  aan de redactie van Wetenschap in Beeld d.d. 20-11-2014

Geachte redactie,
Ik las op de laatste bladzijde van Wetenschap in Beeld no 12  2014 dat er in het
volgende nummer een artikel komt over trauma's die via epigenetische
processen generaties lang kunnen worden doorgegeven. Als (gepensioneerd)
docent Regressie en Reïncarnatietherapie, heb ik al jarenlang mijn inzichten
verkondigd, dat nare gebeurtenissen die in reïncarnatie-therapie als oorzaak
voor huidige klachten naar boven komen, niet per se uit een vorig leven van
de cliënt (als dat al zou bestaan) hoeft te komen, maar dat dat heel goed
mogelijk overgeërfde trauma's voor voorouders kunnen zijn met bijbehorend
gedrag. (Opm. jongen van trekvogels die op een bepaalde route over zee in
grote aantallen verongelukten/verdronken, kozen de jaren daarop ook een
andere route)
Wel interessant is overigens dat dergelijke trauma's alsnog met terugwerkende
kracht behandeld kunnen worden, alsof je therapie bedrijft bij een voorouder
/ in een vorig leven. Door onder hypnose bij de "voorouder" in zijn leven van
toen, alsnog een goede oplossing voor de problematiek te laten ervaren
('change-history'-techniek) verliest het oude overgeërfde trauma zijn kracht
en kan de cliënt zijn depressieve gevoelens of fobieën weer de baas.

M vr gr,
Frans Peeters