Hypnosemodel a' la Freud
Ik denk dat nog niemand precies weet hoe hypnose werkt. Om het proces uit te leggen hanteer ik een (eigen) werkmodel grotendeels gebaseerd op de ideeën van Freud (Weense psychiater begin 20e eeuw). Freud stelde dat in onze hersenmassa 2 psychologische gebieden huizen die - jammer genoeg - eigenlijk elk min of meer een eigen leven leiden. Freud vergeleek het Onderbewustzijn (Es) wel met een Paard en het Bewustzijn (Ich) met een Ruiter. Uiteindelijk moet het paard de kracht leveren / het werk doen en kan de ruiter alleen maar bijsturen. Als een paard teveel heeft meegemaakt of niet goed is opgevoed, dan moet je voortdurend 'aan het bit' rijden en daar word je als ruiter doodmoe van….. en soms kan het paard op hol slaan en dan heeft de ruiter helemaal niets meer te vertellen (gebeurt bij de mens als blinde paniek toeslaat). Volgens Freud bepaalt het Onderbewustzijn zo 80 tot 90% van ons gedrag en het Bewustzijn maar 10 tot 20%. Soms is het Bewustzijn meer de observator van wat er gebeurt, dan de regulateur. Je Bewustzijn ontwikkelt zich in de loop der jaren van praktisch nihil bij de geboorte tot volledigheid rond je 21e jaar (tijdens de puberteit enige tijd wegens 'verbouwing' gesloten). Tegenwoordig vergelijken we het Onderbewustzijn ook wel met een boordcomputer en het Bewustzijn met de piloot. Bij je geboorte wordt je computer geleverd met de minimale basissoftware, door je opvoeding en de dingen die je meemaakt vullen zich dan allerlei softwareprogramma's in. In die vergelijking probeert de psychotherapie m.n. Hypnotherapie in de software virussen te verwijderen en ongelukkige software-programmaatjes te herprogrammeren. In deze vergelijking behandelt de Psychiatrie dan iemands hardware-storingen.
SCHEMA VAN ‘NORMALE’ SITUATIE VAN DAGBEWUSTZIJN 
Een opdracht, een gesprek of goede raad of wordt door het Bewustzijn beoordeeld, bekritiseert of soms totaal afgewezen. Ook interpreteert het bewustzijn (terecht of onterecht) of het als een grap bedoeld is, of ironisch. Ook worden de ervaringen van eerdere situaties tussen die personen hierin meegenomen. Het uiteindelijke effect kan heel anders zijn dan de spreker eigenlijk bedoeld heeft, of er blijft niets van hangen. Ook vragen naar oorzaken in het verleden kunnen bijvoorbeeld in therapie onbeantwoord blijven , bewust en onbewust. Iemand kan ook boos weglopen. Als een verzoek/opdracht tegen ons ‘gevoel’ (Onderbewustzijn) in gaat, gaat het niet door: we verzinnen dan een reden/smoes of als we het niet weten/kunnen bedenken ‘halen we onze schouders op’
SCHEMA VAN ‘TRANCE’ SITUATIE / HYPNOSE
TRANCE / HYPNOSE
Als je ergens heel geconcentreerd op bent, verandert - in dit werkmodel - de vorm van het bewustzijn van een alles afdekkende platte plak klei die alles censureert, in een rechtopstaande zuil die zich – hoe smaller hij is – zich steeds intenser met steeds minder bezig houdt. Daardoor laat het bewustzijn er wel allerlei taalstructuren langs glippen naar het onderbewustzijn (of laat het herinneringen naar boven komen). Een dergelijke toestand van het bewustzijn komt voor van nature en ongemerkt voor als je helemaal opgaat in een boek of film, ook bij hevige ruzie/verdriet, en op momenten dat je in slaap valt of wakker wordt en bij mijmeren/dagdromen tijdens eentonige arbeid e.d. In die toestand wordt een persoon ook suggestibel genoemd: taalstructuren die er ‘langs glippen’ noemen we suggesties, en die hebben weer hun meeste kracht als ze via de verbeelding van iemand plaatjes kunnen oproepen, of emoties en die hebben dan weer hun uitwerking op het vegetatieve/autonome zenuwstelsel en hormoonstelsel. De trance-toestand is niet stabiel, het Bewustzijn staat als een trillende gelatinepudding op het Onderbewustzijn, je bent dus het ene moment veel dieper in trance dan het andere.
De normale toestand wordt weer hersteld als iemand je iets suggereert dat tegen je geweten / normen en waarden (Freud: Über-Ich) ingaat; dit gebeurt ook door veranderende / plotselinge prikkels uit de buitenwereld, door bijv. het rinkelen van een telefoon, of als iemand plotseling je naam roept of je aanraakt. Ook laat het Über-Ich geen herinneringen toe die te belastend zijn, die veiligheidsklep is er niet bij trance-achtige situaties die opgeroepen zijn dat door medicijnen, drugs, e.d. Meestal gaat een ongemerkte trance ongemerkt over in gewone slaap/dutje of kom je gewoon weer bij ‘dagbewustzijn’. Het wonderlijke is dat je in trance geen idee hebt van de verstreken tijd: een sessie van 3 kwartier lijkt wel 5 minuten geduurd te hebben…. Dit is ook zo als je een spannend/mooi boek leest, je bent dan best suggestibel voor wat anderen tegen je zeggen!
Door alcohol, drugs, langdurig slaapgebrek word je ook suggestibel. Je bent wel die periode erg ontvankelijk voor suggesties van anderen als ‘Laten we eens een bushokje in elkaar rammen” . Aangezien het bewustzijn met zijn logisch nadenken en het interpreteren van grapjes grotendeels is uitgeschakeld wordt alles letterlijk opgevat. De normale toestand komt weer pas terug als je (je roes) hebt uitgeslapen of de drugs zijn uitgewerkt. Mensen vragen zich dan verbijsterd af ‘hoe ze zo stom hebben kunnen doen’.
Als een suggestibele toestand doelbewust door de persoon zelf wordt opgeroepen bijv. bij meditatie, yoga en hypnotherapie noemen we de versmalling van het bewustzijn trance. (Als men er voornamelijk op let hoe hoog de zuil wordt zoals bijv. bij yoga, noemt men het liever verruiming van het bewustzijn). Oefening baart hier kunst, meestal wordt een trance na verloop van tijd vanzelf dieper, als het bewustzijn de boel uiteindelijk durft los te laten.
Wanneer de trance doelbewust via taal wordt opgeroepen door een ander noemen we dat Hypnose, bijvoorbeeld bij hypnotherapie of theaterhypnose. Om bewust in trance te komen gaat dat met hypnose makkelijker dan met yoga of meditatie omdat een ander dan jouw denkwerk even over neemt en je zelf dan uit de tegenstrijdige situatie komt dat je je bewustzijn nodig hebt om dat zelfde bewustzijn uit te schakelen, dat gaat maar tot zekere hoogte……. vaak val je dan in slaap of kom je ongemerkt weer bij dagbewustzijn.
In een (diepe) trance worden gesuggereerde visualisaties door het Onderbewustzijn geaccepteerd als werkelijk bestaand (op scans lichten dezelfde hersengebieden op als dat je het werkelijk mee maakt), daardoor kun je dan toch via een omweg de werking van het vegetatieve/autonome zenuwstelsel en de hormoonhuishouding beïnvloeden.
Na een geslaagde hypnotherapie:
OPM 1. Bovenstaand werkmodel tekeningen om hypnose, andere trance en suggestibiliteit uit te leggen op basis van de ideeën van Freud is grotendeels van mijzelf (Frans Peeters), onderbouwd door de stelling van Milton Erickson (baanbrekend Amerikaans hypnotherapeut/psychiater 1901-1980) dat hypnose niets anders is dan een bepaalde vorm van concentratie en ieder dag veel meer voorkomt dan je denkt. Freud gebruikte behalve de vergelijking van ruiter en paard, ook wel het beeld van een drijvende ijsberg, waarvan het onderbewustzijn als 80 tot 90% onder water zit en het bewustzijn slechts als resp. 20 tot 10% boven de waterspiegel uit komt. De invulling van de elementen die in het Onderbewustzijn aanwezig zijn, komt onder meer uit de theorieën van Freud en Adler, vanuit de Ethologie(= onderzoek naar het gedrag van dieren) en recente artikelen m.b.t. de Epigenetica
OPM. 2. Een placebo-medicijn heeft dezelfde uitwerking als een echt medicijn als het voor het gevoel / de verbeelding / de verwachting van de persoon (regelt immers 80 tot 90 %) toch zou kunnen helpen, ook weet de betreffende persoon met zijn verstand (regelt immers maar 10 tot 20%) dat het eigenlijk onzin is. Bijvoorbeeld omdat het bij een familielid ook gewerkt heeft, of omdat het heel duur is of van heel ver weg komt of een heel mooie Latijnse naam heeft, enz. Verklaring hiervoor? Binnen de hypnotherapie zeggen we dan dat het toevallig 'klikt' met het 'believe-systeem' van de cliënt (Hmm...., zou het misschien dan toch kunnen?). Dit is zelfs zo bij bepaalde nep-operaties. Eigenlijk is het een vorm van ongemerkte zelfhypnose. Dat zegt wel iets over de mogelijkheden van bewust aangegane hypnotherapie waarbij de therapeut juist heel bewust zo goed mogelijk afstemt op de belevingswereld van de cliënt.
KRO Magazine TV-week 28 november - 4 december 2015: Focus: zondag 29 november 2015 (NTR)
Volgens de onderzoekers spelen bij het placebo-effect zintuigindrukken een grote rol, zo hebben capsules meer effect dan pillen, hoe groter de pil/capsule hoe hoe meer effect, de kleur rood werkt het best tegen pijn en de kleur blauw het best bij angst (behalve bij Italianen want daar is blauw de kleur van het nationale voetbalelftal). Ook is de persoonlijke aandacht en tijd die de arts/therapeut geeft aan de cliënt en getoonde empathie m.b.t. de klacht erg bevorderlijk voor het resultaat van de placebo.(resumé Frans Peeters)
Maak jouw eigen website met JouwWeb